Vertebra Kırığı Nedir? Nedenleri ve Tedavisi

🔍 Vertebra Kırığı Nedir?

Vertebra kırığı, omurgayı oluşturan kemik yapıların (omurların) travma, osteoporoz veya tümör gibi nedenlerle bütünlüğünü kaybederek çatlaması veya kırılmasıdır. Omurga, vücudun ana destek sütunudur ve omuriliği korur. Bu nedenle kırıklar yalnızca mekanik değil, nörolojik riskler de taşır.

---

🚨 Vertebra Kırığı Neden Olur?

🔹 Travmatik Nedenler:

• 🚗 Trafik kazaları
• 🤸‍♂️ Yüksekten düşme
• 🥋 Spor yaralanmaları
• 🥊 Darbe ve ezilme travmaları

🔸 Patolojik Nedenler:

• 🦴 Osteoporoz (kemik erimesi)
• 🎗️ Omurga tümörleri veya metastazlar
• 🧬 Doğuştan kemik hastalıkları
• 💉 Kortikosteroid kullanımına bağlı kemik zayıflığı

---

🧪 Sınıflandırma (AO Spine sistemine göre)

1. Kompressiyon Kırıkları (Tip A):
   • En sık görülen tiptir
   • Özellikle yaşlılarda ve osteoporozda görülür
   • Genellikle nörolojik defisit yoktur
2. Burst (Patlama) Kırıkları (Tip B):
   • Omur gövdesi parçalanır
   • Omurilik basısı riski yüksektir
3. Distraksiyon veya Rotasyonel Kırıklar (Tip C):
   • Omurgada ileri derecede instabilite
   • Genellikle cerrahi gerektirir

---

🩺 Belirtiler

• ⚡ Şiddetli sırt, bel veya boyun ağrısı
• 🧍‍♂️ Ayakta durma, yürüme ya da oturma ile ağrının artması
• 🤕 Travma sonrası ani hareket kısıtlılığı
• ❌ Uyuşma, karıncalanma, güçsüzlük (omurilik hasarı varsa)
• 💩 İdrar-gaita kontrolünde bozulma (ileri omurilik hasarında)

⚠️ Omurilik hasarı riskine karşı vertebra kırıkları asla ihmal edilmemelidir!

---

🔬 Tanı Yöntemleri

• 📸 Direkt Röntgen: İlk değerlendirme için kullanılır
• 🧲 MRI: Yumuşak dokular, omurilik ve bağ hasarı değerlendirilir
• 🧮 BT (Tomografi): Kırık hattının detaylı yapısını gösterir
• 🧪 Kemik dansitometrisi (osteoporoz şüphesi varsa)

---

🛠️ Tedavi Yöntemleri

Tedavi; kırığın tipi, hastanın yaşı, nörolojik bulgular ve omurgadaki stabiliteye göre planlanır.

---

🔹 Konservatif (Cerrahi Dışı) Tedavi

• 📦 Omurga koruyucu korse kullanımı
• 💊 Ağrı kesici ve kas gevşeticiler
• 🛏️ Yatak istirahati (kontrollü süreli)
• 🧘‍♀️ Fizik tedavi ve rehabilitasyon
• 🦴 Osteoporoz tedavisi (gerekirse)

🟡 Stabil ve nörolojik bulgusu olmayan kompresyon kırıklarında tercih edilir.

---

🔸 Cerrahi Tedavi

Cerrahi endikasyonlar:

• ❌ Omurilik veya sinir basısı
• 🔧 Omurga instabilitesi
• 🔁 Kırığın ilerlemesi
• 💥 Ağrının konservatif tedaviye dirençli olması

👨‍⚕️ Uygulanan Cerrahi Teknikler:

1. Spinal Füzyon ve Vida-Plak Sistemleri:
   Omurganın sabitlenmesi ve hizalanması sağlanır.
2. Vertebroplasti / Kifoplasti:
   Çökme kırıklarında çimento enjeksiyonu ile omurga yüksekliği yeniden kazandırılır (özellikle osteoporoz hastalarında).
3. Dekompresyon Ameliyatları:
   Sinir basısı varsa uygulanır.

---

🕒 İyileşme Süreci

• 🔄 Konservatif tedavide iyileşme süresi: 6-12 hafta
• 🔧 Cerrahi sonrası hastanede kalış: genellikle 3-7 gün
• 🏃‍♂️ Rehabilitasyon süreci: 6-12 hafta arası fizik tedavi gerekebilir
• ⛑️ Nörolojik defisit varsa iyileşme daha uzun sürebilir

---

⚠️ Komplikasyonlar

• 🧠 Omurilik yaralanması
• 🩸 Kanama, enfeksiyon (cerrahi sonrası)
• 🔄 Kırığın kaynamaması (psödartroz)
• 📉 Omurga deformitesi (kifoz, skolyoz)
• 💢 Kronik sırt veya bel ağrısı

---

✅ Sonuç ve Öneriler

Vertebra kırıkları, hafif ağrılı kompresyonlardan, ciddi omurilik hasarına kadar uzanan geniş bir yelpazeye sahiptir. Bu nedenle:

✔️ Her omurga travması ciddi kabul edilmelidir.
✔️ Gecikmeden ortopedi ve omurga cerrahisi uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.
✔️ Zamanında tedavi ile çoğu hasta tam iyileşebilir ve günlük yaşamına dönebilir.

---

👨‍⚕️
Op. Dr. Numan ATILGAN
El Cerrahisi – Ortopedi ve Travmatoloji